Hoe ga je om met het weer in de bergen?

Was de lucht ’s ochtends nog strakblauw, pak je ’s middags een flinke plensbui. Het weer in de bergen slaat snel om. En dus kun je maar beter weten wat je moet doen als er weer langskomt dat je niet had verwacht. 

Ga op deze pagina direct naar:

• Algemene tips
• Warmte in de bergen
• Omgaan met onweer in de bergen
• Tips voor regen-, sneeuw- en hagelbuien in de bergen
• Wat te doen bij mist in de bergen
• Lawinegevaar in de bergen

Om oververhitting te voorkomen, kun je ’t beste vroeg op de dag vertrekken. Zo kun je luieren bij een bergmeer wanneer de zon hoog en fel is. Extra vroeg-uit-de-veren-voordeel: het licht is ’s ochtends vroeg supermooi, het is rustiger op de paden én je hebt meer kans om wild tegen te komen.

Toch ’s middags de bergen in? Dan zijn er een paar dingen waar je op kunt letten:

• Check van tevoren hoe laat de zon ondergaat. Veel gebieden mag je namelijk na zonsondergang niet meer betreden. Neem voor de zekerheid altijd een hoofdlampje mee. 
•  ’s Middags is het een stuk heter dan ’s ochtends. Op steile, beboste noordhellingen vind je schaduw. Hier kan het makkelijk tien graden koeler zijn dan aan de andere kant van de berg.
• Verkoeling vind je ook in smalle kloven met riviertjes, bij watervallen en hoog in de bergen natuurlijk. Per honderd meter stijgen, daalt de temperatuur vaak met een graad.
• Hoe hoger je komt, hoe feller de zon. Draag een pet, smeer je in en blijf goed drinken!

De meeste bergavonturiers krijgen het al benauwd bij de gedachte van onweer in de bergen. Gelukkig komt het zelden voor dat bergsporters worden getroffen door directe blikseminslag. Veel vaker gaat het mis door handelen uit paniek, uitglijden in haast of verdwalen door de bewolking. Als je onverwacht onweer op je dak krijgt, blijf dan kalm breng jezelf rustig in veiligheid.

• Ga van de bergtop af. Daal 20 tot 30 meter van de top, maar daal niet af van puinhellingen of puincouloirs.
• Ga van open velden af.
• Blijf weg bij bomen, rivieren en bekabelde paden.

Ben je aan het klettersteigen?

• Zoek een plek waar je stevig kunt staan.
• Koppel je los en kijk of je je kunt zekeren aan iets stevigs, zoals een boom.

Eenmaal op een veilige plek aangekomen, trek je warme kleding en een regenpak aan. Schuil (gehurkt!) onder een bivakzak en wacht tot de storm overwaait. De kans is groot dat de onweersbui snel overtrekt.

Een onschuldige regenbui kan al snel omslaan in een gevaarlijke situatie. Op steile rotsen stroomt regenwater snel naar beneden, waar de vallei als een soort trechter dient. Kabbelende beekjes veranderen al gauw in grote, snelstromende rivieren. Bovendien kunnen er gevaarlijke modderstromen ontstaan die snelheden van wel 80 kilometer per uur kunnen bereiken.

De gouden regel is ook hier weer: voorkomen is beter dan genezen. Ga bij voorspelde heftige regen niet de berg op.

 Kom je toch in een heftige regenbui terecht. Pas op voor gladheid en breng jezelf zo snel mogelijk in veiligheid. Ga weg bij rivieren en steile hellingen. Ga zelfs van de berg af als het even kan. Of zoek een veilige plek op. Kleed je warm en waterdicht met een waterdichte hardshell en regenbroek en wacht tot je weer verder kunt. 

Boven de 3.700 meter valt er meestal hagel of sneeuw in plaats van regen. Bij hagel is het vooral belangrijk om jezelf droog en warm te houden en alert te zijn op steenslag. Kom je in een sneeuwbui terecht? Ook dan zoek je beschutting en houd je jezelf wederom warm en droog. Ga alleen verder (op sneeuwschoenen) als je ziet waar je naartoe gaat – door wind in combinatie met sneeuw kan dit knap lastig zijn. 

Mist maakt het vooral ingewikkeld om zicht te houden op waar je bent en waar je naartoe gaat. Je verdwaalt snel, ook al wijk je maar een beetje af van je route. Vergis je niet: dit kan ook gebeuren als je met een kompas, gps-tracker of smartwatch loopt. Bovendien zie je andere alpiene gevaren – gletsjerspleten, klifjes –  niet of minder snel.

Is de mist zo dicht dat je niet meer goed kunt zien waar je bent en waar je naartoe gaat? Blijf waar je bent en ga in je bivak liggen. Houd jezelf goed warm en droog; mist kan je flink doen afkoelen. Heb je weer zicht, dan vervolg je de route. Kun je niet wachten? Probeer je exacte heenroute terug te lopen. 

Een verse lading sneeuw die over een oude laag heen is komen te liggen. Zwakke, instabiele onderlagen onder het sneeuwdek. En vervolgens één skiër die zo’n ogenschijnlijk mooie helling in beweging brengt. Lawinegevaar zit in een klein hoekje en je kunt je hier niet tegen bewapenen. Probeer de risico’s daarom te minimaliseren.

Win zoveel mogelijk informatie in. Officiele Europese lawineberichten kun je inwinnen van de European Avalanche Warning Services (EAWS). De EAWS weergeeft het risiconiveau van jouw gekozen gebied en laat n zien welke Europese gebieden het meest gevoelig zijn voor lawines. Bestudeer voor je op pad gaat ook eens deze flyer over lawinegevaar!