Ski & Sail: dubbel fun in het hoge noorden
Stel: je kent de Alpen als je broekzak en gaat de pistes geblinddoekt af. Waar vind je dan nog je wintersportplezier? Reisjournalist en fotograaf Dirk Wijnand de Jong (36) combineerde toerskiën in de Noorse fjorden met zeilen op een historisch zeilschip. Een bijzonder en onvergetelijk avontuur. Daar willen wij zeker meer over weten.
Je ging aan boord van een van de grootste zeilschepen ter wereld voor een zogeheten Ski & Sail-reis. Hoe kwam je daar terecht?
‘Je zou bijna in het lot gaan geloven. Twee jaar geleden reisde ik op een soortgelijke driemaster in Schotland van whiskydestilleerderij naar whiskydestilleerderij. Na een paar dagen single malts proeven – en die proeverijtjes begonnen al vroeg in de ochtend – wist ik dat een zeilreis met meer sportieve activiteiten, skiën bijvoorbeeld, mij beter zou liggen.
Een Noorse vriend vertelde dat je op een honderd jaar oud zeilschip, de Statsraad Lehmkuhl, kon leren zeilen in de fjorden en dat combineren met toerskiën over de bergtoppen. Ik wist meteen: dat wil ik doen.’
De Lysefjorden in Noorwegen
Hoe werkt zo’n combireis? Ski je overdag, zeil je ’s avonds?
‘De Ski & Sail is een vierdaags avontuur, waarvan je de ene helft op zee doorbrengt en de andere in de bergen. Tijdens de zeedagen leer je alles over hoe je het schip op koers kunt houden. Daarna ga je in de fjorden van Rosendal voor anker voor de landactiviteiten: het toerskiën. De eerste dag van de reis was wel spannend. Het zeilschip is indrukwekkend groot: 98 meter lang, met 22 zeilen. Het zorgt dat je gaat twijfelen: moet ik echt aan het roer staan?
"SOMS STA JE MET DERTIG MAN TEGELIJK ZEILEN TE HIJSEN"
Sergeant Ove, type ruwe bolster, blanke pit, laat de slaapzaal zien en vertelt welke shifts je gaat doen. Die variëren van schepen spotten op de voorsteven, aan het roer staan of, zoals ik heb gedaan, het schip controleren op brandveiligheid – aan de hand van een afvinklijstje, in het Noors. En is de wind gunstig, dan sta je met tien, twintig, soms wel dertig man tegelijk de zeilen te hijsen. Voor veel mensen is het de eerste keer op een zeilschip, maar doordat de bemanning je overal bij betrekt, pik je het snel op.
Dirk aan boord van de driemaster
Geen tijd om te lanterfanten dus?
‘Heb je geluk, dan is jouw shift overdag. Ben je minder fortuinlijk, dan sta je ’s nachts met temperaturen rond het vriespunt op het dek de horizon af te speuren. Ook uitslapen zit er niet in. Om zeven uur stipt staat Ove naast je hangmat om het ontbijt aan te kondigen. Tussendoor deel je met de andere passagiers alle ins and outs van het toerskiën, de omliggende skigebieden of over de uitrusting waarmee je de bergen gaat trotseren. En zodra het schip voor anker gaat, komt iedereen in actie. Bindingen worden vastgedraaid, lawinepiepers getest en gezichten ingesmeerd.
Nu begint het avontuur waarop iedereen zat te wachten: urenlang het landschap doorkruisen op ski’s met stijgvellen - soort stickers die je onder je ski’s plakt zodat je omhoog in de sneeuw kunt lopen. Of zo’n reis nog vakantie is? Veel mensen zouden er inderdaad voor bedanken, maar hier zie je alleen maar blije mensen.’
Wie doen er mee aan een Ski & Sail?
‘Op een paar Nederlanders en Duitsers na zijn de deelnemers allemaal Noors. Vriendelijk, avontuurlijk, fit en uitgerust met de modernste gear. Vooral onder dertigers zijn de Ski & Sail-reizen populair. Maar ook stelletjes die hun vrije tijd graag actief in de natuur doorbrengen en eens iets anders willen dan afdalen van geprepareerde pistes. Voor gezinnen is het wellicht minder interessant; de tochten zijn behoorlijk intensief en bovendien slaap je met z’n allen in hangmatten in een grote slaapzaal.
Er zijn meer rederijen die Ski & Sails aanbieden, maar de Statsraad Lehmkuhl steekt er vanwege zijn omvang, leeftijd en avontuurlijke karakter met kop en schouders – letterlijk – bovenuit. Als je het schip een paar dagen hebt geprobeerd te temmen, hebt ervaren hoe hij de golven trotseert, dan krijg je respect voor het schip en het schip voor jou. Dat mijn hangmat het midden in de nacht begaf – als ik Ove mag geloven, geknoopt door de meest vakkundige knoper op zee, probeer ik daarom niet persoonlijk op te vatten.’
Pisteskiën in Noorwegen
Wintersporten in het Hoge Noorden heeft een hoop voordelen. Door de noordelijke ligging is het tot ver in het voorjaar sneeuwzeker, de pistes zijn breed en rustig en daarom perfect voor beginnende wintersporters. Populaire skigebieden zijn Myrkdalen en Voss. Skiresort Folgefonna opent pas wanneer de andere resorts bijna sluiten, van april tot oktober.
Sneeuw en kou trotseren tijdens het toerskiën
Hoe bereid je je voor op zo’n avontuur? Moet je een ster zijn in off-piste skiën?
‘Voor het schip uit de haven van Bergen vertrok, ben ik gaan skiën in het nabijgelegen Myrkdalen. Mijn basisconditie is goed, maar ik wilde er toch zeker van zijn dat mijn benen me tijdens het toerskiën niet in de steek zouden laten. Aan boord word je op basis van je niveau ingedeeld bij de verschillende expedities.
"WE KLOMMEN TOTDAT DE HEMEL OPENTROK EN EEN WAANZINNIG UITZICHT BLOOTGAF"
Onze groep trok samen met een gids door een ondoordringbaar mistgordijn over de Folgefonna-gletsjer, aan de hand van zijn gps. Stap voor stap gingen we de hoogte in, om veiligheidsredenen aan elkaar gezekerd, totdat de hemel langzaamaan opentrok en een waanzinnig uitzicht op de fjorden blootgaf. Overbodig om te zeggen dat de afdaling een enorme adrenalineboost gaf. Zon. Fjorden. Verse sneeuw. Verder niemand te bekennen.’
Niet skiën, wel Scandinavië?
Wanneer wij dromen van een Elfstedentocht, schaatsen ze in Finland al maanden op bevroren meren. Als het lukt in oktober al, maar het officiële hoogseizoen loopt van januari t/m maart. Dan kun je deelnemen aan schaatstochten en je verblijf combineren met een overnachting in een ijshotel: het SnowHotel in Kemi bijvoorbeeld, SnowVillage in Kittilä (dat elk jaar een ander thema heeft) en het Arctic SnowHotel in Rovaniemi.
Het ongerepte en prachtige natuurlandschap van Noorwegen
Waarom niet gewoon alleen skiën of alleen zeilen?
‘Je moet de relatie tussen land en zee in Noorwegen zien als een gelukkig huwelijk. Ze leven naast elkaar, grijpen in elkaar en zouden nergens zijn zonder elkaar. Zonder water geen fjorden, en ook de zee ziet er veel beter uit met deze sensationele kustlijn. Een betere manier om dit unieke landschap te verkennen is er daarom niet. De expedities zijn onalledaags, zwaar en op momenten zelfs Spartaans, maar het is een ervaring die je je leven lang bijblijft. En daar komt bij: als je met 75 man, plus crew, vier dagen samenleeft op een historisch schip, kom je dichter tot elkaar. Eigenlijk is het net een schoolreisje, maar dan voor volwassenen.
Praktische informatie
De Statsraad Lehmkuhl organiseert van 11 t/m 14 april 2019 voor de derde keer een Ski & Sail. Voor de vierdaagse reis betaal je per persoon, zonder vliegticket, iets minder dan 500 euro; een guided excursion kost zo’n 175 euro. Neem een kijkje op de site van Fjordnorway voor meer activiteiten.
Top gear voor op de piste
Meer inspiratie
Enthousiast geworden van Dirks avontuur en op zoek naar meer activiteiten in Noorwegen? Lees dan eens onze blog over Noorse fjorden. Geïnspireerd door deze winterse activiteiten? Kijk dan eens naar de Zwitserse avonturen buiten de piste om. Of ga terug naar ons blog.
Dit artikel verscheen ook in de wintereditie 2018/2019 van ons outdoormagazine Buitentijd. Om meer te lezen neem je hier een kijkje in de digitale versie, of je neemt hem mee in een van onze winkels.
Tekst: Dirk Wijnand de Jong
Beeld: Verkeersburo Noorwegen, Nils Elzenga
